miałem przez kilkoma tygodniami rzadką okazję, by przyjrzeć się swoim wyborom muzycznym na przestrzeni minionego dziesięciolecia i muszę szczerze przyznać, że im bardziej starałem się oddać w nich to, co wydawało mi się popkulturowym sosem wcześniejszych dwunastu miesięcy, tym dalsze są mi tamte wybory teraz; rozumiem je oczywiście, ale nie dokonałbym ich dziś; jako nawet bardziej kuriozalne postrzegam próby wyjścia poza siebie — w wariancie budującym, by poszerzyć własny horyzont, stać się słuchaczem bardziej świadomym i zaakcentować symbolicznie, nawet jeśli tylko samemu przed sobą, te zmiany; w wariancie pospolitym, bardziej zresztą prawdopodobnym — zaimponowania jakoś komuś czymś; nie znaczy to oczywiście, że moje dawne podsumowania były pustą pozerką, im bliżej dziś, tym mniej losowych i koniec końców nieinteresujących typów; wiedząc to wszystko, w tym roku ułomne postrzeganie kulturowej adekwatności wymieniłem na emocje i uczucia; tym samym zapraszam na przegląd tego, co najlepszego wyłuskałem z własnej muzycznej bańki w przeciągu ubiegłego roku

— alfabetycznie

„bmo”, ari lennox
„dalla dalla”, itzy
„doble tic azul”, putochinomaricón
„karma”, lucky daye
„manifest”, andrew bird
„missing you”, ingrid michaelson
„only child”, tierra whack
„receipts”, serpentwithfeet, ty dolla $ign
„solo de mi”, bad bunny
„sympathy”, vampire weekend
„the lay down”, dram, h.e.r., watt
„there will be blood”, kim petras
„una vida”, natalia lafourcade
„when a cowboy trades his spurs for wings”, gillian welch, david rawlings
„when i wasn’t watching”, mandy moore

25. sakanaction 834.194

niemal straciłem nadzieję, że jeszcze kiedykolwiek usłyszę coś od sakanaction po tym, gdy niedługo po premierze fenomenalnego singla „shintakarajima” w 2015 roku rozpłynęła się w powietrzu; aż sześć lat zajęło czołowej japońskiej elektropopowej formacji wypuszczenie kolejnego krążka; w kontraście do światowych trendów grupa zebrała na tę okoliczność swoje najlepsze singlowe momenty z ostatnich kilku lat (w tym wspomniane „shintakarajima”), wydając masywny dwupłytowy album 834.194 mieszający nowe numery z remiksami i bisajdami — dwutorowo z neodyskotekowym dyskiem pierwszym i melancholijno-odkrytkowym drugim; to bardzo klasyczny krążek, wdzięcznie nieodkrywający ameryki, doskonalący formułę piosenkowego j-popu wychodzącą ze słonecznego city popu lat 70., a jednak przyjęty z otwartymi ramionami, dzięki witalności, melodyjności i swoistej niezatapialności alternatywnego popu w dobie artystycznego trapu (♪ „shintakarajima”)

24. dorian electra flamboyant

ci, którzy czekali na debiutancki longplay hanny diamond, prawdopodobnie zapętlają go od listopada; ci, którzy pokładali nadzieje w charli xcx albo szukali suplementu do zeszłorocznego krążka sophie, powinni dać szanse dorianowi electrze, którego kwiecisty debiut ugrzązł co prawda w stylistycznym rozkroku między pozorowaną awangardą a onieśmielająco przebojowym popem podobnie jak gfoty przed kilkoma laty, ale najbardziej kompetentnie syntezuje stylistyczno-ideowey post-bubblegumbassowy paradygmat, swoim nieskruszonym kolorytem zręcznie krusząc normy płciowe i toksyczną męskość (♪ „career boy”)

23. madison mcferrin you + i

przyznam szczerze, że nie do końca wierzyłem w pierwszą epkę madison mcferrin niezarejestrowaną w formie a cappella; jak sama twierdzi, zaczęła nagrywać muzykę w takiej formie, ponieważ nie potrafiła jej wyprodukować; dzięki temu znalazła własną niszę, którą pięknie nawiązała do dziedzictwa swojego ojca; tym razem jednak za produkcję odpowiada jej brat taylor i pod jego skrzydłami dotychczas kameralna madison stała się roztańczona i eklektyczna — jak w singlowym „try”, w którym samoświadomy tekst zestawiono z pulsującym klubowym bitem; osią jej muzyki wciąż jednak są osobiste teksty i neo-soulowa melodyka; mcferrin jest fenomenalną wokalistką pozbawioną manieryzmów i skłonności do prześpiewywania, dzięki czemu doskonale akcentuje treść piosenek; słychać to we wieńczącym epkę stonowanym „fallin’”, gdzie lekka melodycznie, miłosna mgiełka unosi się nad progresywnym downtempo; madison mcFerrin z muzyką brzmi równie zjawiskowo co a cappella! (♪ „fallin'”)

22. 33emybw arthropods

arca na kwasie, fatima al qadiri na sterydach, pan records na przypale; dekonstrukcja idm-u, footworku i drum and bassu, która poszła zbyt daleko, krzyżując świnię ze szczurem, a ośmiornicę z pająkiem; bezpardonowo drwi ze swoich orientalnych korzeni, bezlitośnie siekając tradycyjne sample i mechaniczne perkusyjne salwy w chaotycznej rytmicznej jatce (♪ „induce”)

21. o terno atrás/além

o terno uprawia tropikalistyczną duchologię; atrás/além to pod każdym względem hołd dla muzycznego dziedzictwa caetano veloso; subtelnie zaaranżowany introspektywny pop czerpiący garściami z kulturalnego dorobku mpb od ponad półwiecza przetwarzającego sambę, choro i bossa novę na język amerykańskiego folku, czy w tym wypadku, soft rocka; nie żyję na co dzień współczesną muzyką brazylijską, ale staram się nie spuszczać z oczu jakichkolwiek potencjalnie interesujących fuzji tradycji z nowymi środkami wyrazu; atrás/além to obok tegorocznego krążka any frango elétrico (śmielej żonglującego muzycznymi mariażami, ale przez instrumentalne kreacje odleglejszego emocjonalnie) najbardziej autentycznie brzmiący album mpb i na swój sposób spełnienie drzemiącego we mnie samozwańczego brazylisty o odrodzeniu ukochanego mpb w formie i kształcie adekwatnym do xxi wieku (♪ „volta e meia”)

20. rf shannon rain on dust

rf shannon przychodzi z odsieczą wszędzie tam, gdzie w tym roku zawiódł beck; owszem, jest znacznie głębiej zatopiony w klasycznej americanie niż beck kiedykolwiek był, ale w jego wizji onirycznej gitarowej psychodelii nie próbuje forsować śmieciowego songwritingu, ale ukrywa piękne ponadczasowe melodie; rok temu w recenzji jego trickster blues uznałem krążek za „stosowny soundtrack do czynienia odprężających ucieczek w głąb siebie niż przełomowy gatunkowy mariaż”; sekunduję tę opinię przy rain on dust (♪ „wild rose pose”)

19. andrew bird my finest work yet

tytuł zeszłorocznego krążka andrew birda (my finest work yet) wydał mi się początkowo ostentacyjnie buńczuczny; postanawiając sprawdzić jego zgodność z prawdą wpadłem jednak po uszy w sidła zastawione przez autora, który od lat cierpiał na przewlekły syndrom rozmieniania się na drobne; do tego stopnia, że od kilku lat wyrokowałem, że najlepsze, co mogłoby przydarzyć się jego muzyce to sensowna kompilacja najlepszych momentów, którą swego czasu zastąpiłem sobie zresztą plejlistą własnego autorstwa; tymczasem bird, choć zwyczajnie robi swoje, w swoim własnym bardzo charakterystycznym stylu z dramatycznym wokalem, folkowymi skrzypkami, słabością do rewiwalu popowych patentów przełomu lat 60. i 70. i mnóstwem staromodnego pogwizdywania, zebrał wreszcie solidny zestaw piosenek; bez wykrętów stawił czoła formie pełnoprawnego longplaya pełnoprawnym zestawem pełnoprawnych piosenek autorskich; jest liryczny i defetystyczny; don’t pretend you can’t hear — wykrzykuje w swoim „manifeście”; nie obracam więc głowy w drugą stronę, zamieniam się w słuch (♪ „sisyphus”)

18. little simz grey area

podskórnie czuję, że ta płyta nie pasuje ani do mnie, ani do mojej listy, ale jest tak obezwładniająco dobra, że jebać to; simz jest wyszczekana, ma świetne flow i sporo do przekazania; grey area bywa mroczne i gęste, ale od czasu do czas rozładowuje napięcie, zręcznie flirtując z klasycznym neo-soulem; to kompaktowa, melodyjna i imponująco drobiazgowo wyprodukowana (przez inflo) płyta, do której nie da się nie wracać; czarny koń tego roku (♪ „wounds”)

17. sheena ringo sandokushi

ringo, świętująca właśnie dwie dekady na scenie, zbierała się do wypuszczenia sandokushi od pięciu lat; rezultat okazał się przedziwny, ale w magnetyzujący sposób; piosenkarka ucieleśniająca swoją dyskografią japońskie rozumienie eklektyzmu po raz kolejny przeszła sama siebie, tworząc płytę totalną, na której zestawia gitary elektryczne z autotune’m, kościelne wokale z akordeonem, orkiestrowe aranże z post-gabberową rytmiką i to wszystko zlepione umiłowaniem do musicalowych melodii doskonale razem gra; no bo w końcu jak daleko pada ringo od jabłoni? (♪ „tokyo”)

16. miranda lambert wildcard

nie było mnie u boku mirandy, gdy przed trzema laty dwupłytowym the weight of these wings rozstawała się z blake’m sheltonem — minęliśmy się, choć obiecałem sobie, że wrócę jeszcze z odpowiednią uważnością do tamtej mirandy; lambert od ponad dekady jest jednym z moich ulubionych głosów współczesnego radiowego country, z którym zaprzyjaźniłem się pewnego lata jako młokos; wildcard to jej powrót do melodyjnych refrenów, ciętych puent i zawadiackich gitarowych aranży; niezobowiązująca, niegłupia płyta na beztroskie lato, która ukazała się jesienią; wyróżniam z podziwu, ale i z tęsknoty (♪ „mess with my head”)

15. joan shelley like the river loves the sea

joan shelley, folkowa pieśniarka z appalachów, nagrywa już od prawie dekady, ale ja usłyszałem ją dopiero w zeszłym roku; może dlatego nie odniosłem wrażenia, że jej ostatnia płyta jest kolejną porcją czegoś znanego, na co się czeka, wobec czego ma się oczekiwania, których niezaspokojenie można ostentacyjnie wyrażać, grzmiąc i ciskając; tymczasem bez oczekiwań u shelley poczułem się jak u siebie — sielskie piosenki, które nadal we mnie dojrzewają, choć album znam od listopada, proste, ale z nutą songwriterskiej niezależności w stylu laury marling, pobrzmiewają the everly brothers, vashti bunyan, dawnymi górskimi głosami kentucky (♪ „the fading”)

14. sunn o))) life metal

po koncertowym rozczarowaniu sunn o))) przed kilkoma laty nie sądziłem, że będę jeszcze kiedyś słuchał ich muzyki z przyjemnością; ale że life metal okazało się ucieleśniać moje wyobrażenia o modelowym drone doom metalu, postanowiłem przyjąć przeprosiny; w centrum tej muzyki jak zwykle stoją medytacyjność i powtarzalność; nieśpieszna rytmika burdonowych riffów ma w sobie gęstość jakiej łaknie doom i posępną mistykę, której trzeba drone’om; zwłaszcza że sunn o))) kradną zeitkratzerowi anturaż i u kresu apokaliptycznego rytuału zastępują gitary wiolonczelą (♪ „between sleipnir’s breaths”)

13. hermann nitsch / koehne quartet albertina quartett: 2 streichquartett in 6 sätzen für 2 violinen, viola und violoncello

hermann nitsch, jeden z akcjonistów wiedeńskich, znany raczej jako performer i malarz szokujący austriaków swoim teatrem orgii i misteriów w przededniu rewolucji seksualnej, to dziś 80-letni staruszek, powszechnie uznawany stateczny artysta pokazywany w centrach kulturalnych europy; gdy pierwszy raz usłyszałem jego drugi kwartet smyczkowy, z ciekawością, choć pobieżnie prześledziłem jego wcześniejszą dyskografię; imponującą jak na malarza; mimo wszystko nie słuchałem — to nasze pierwsze spotkanie; zdumiało mnie, że nie ma w tej muzyce nic z teatralności, której można by oczekiwać; nie jest co prawda skromna, ale nie przytłacza, zaskakująco — wabi przystępną dysonantycznością; doskonale udaje schnittkego i scelsiego jednocześnie; przyznaję, nie da się jej słuchać jako przygniatającego półtoragodzinnego monolitu, ale doskonale robi robotę podzielona na części czy, jak twierdzi nitsch, na zdania; wyraża się wówczas łagodniej i mniej dojmująco; i w taki sposób zalecam dawkować (♪ „2. streichquartett: i.”)

12. men i trust oncle jazz

sophisti-pop inspirowany my bloody valentine, w kontekście mojej wieloletniej pasji do udręczania się muzyką, która nie pozwala mi odpocząć, ale stwarza takie pozory, nie mógł nie zwrócić mojej uwagi; oncle jazz to jedna z wielu zeszłorocznych płyt, które rodziły się latami, a finalnie ujrzały światło dzienne przed końcem dekady, jakby ze strachu, by nie oddzielić się od własnych korzeni, choć wcześniej prace nad nimi postępowały nieśpiesznie; nie doświadczymy tu jednak muzycznie niczego, co mogłoby na taki pośpiech wskazywać — to muzyka, która ze względu na bogactwo inspiracji i mnogość stylistycznych i kulturowych wątków musi być odniesieniem sama dla siebie; to płyta, przy której teoretycznie, po oględnym odsłuchu jej sophisti-indie-dream-hypnagogic-popowej tkanki, można odpocząć, ale faktycznie okazuje się pokrętnie stymulująca; nieznośny zestaw zbyt wielu zbyt krótkich piosenek, które zbyt często okazują się zbyt przyjemne, by móc przestać aktywnie ich słuchać; płyta roku w kategorii muzyka do windy, przez którą przegapisz własne piętro (♪ „show me how”)

11. dj nigga fox cartas na manga

pochodzący z angoli dj nigga fox od zawsze jawił mi się jako wzorowy reprezentant muzyki ery internetu, śmieszek, memiarz i rozbójnik, który za nic ma przyjęte konwenanse, podąża własnym bocznym torem, by uderzać we własnym tempie z drugiego planu i zazwyczaj trafiać w sedno; jego długogrający debiut cartas na manga musi być więc wybitnym eksponatem muzyki memicznej; afro-house’owe bangery łączy z post-tradycyjną portugalską rytmiką podobnie jak robią to ninos du brasil, choć korzystając z zupełnie innych środków; fox jest królem przepastnego randomu, orędownikiem tropikalnego bubblegumu, strażnikiem nachalnej polistylistyki plądrującej głowy osłupiałych klubowiczów (♪ „nhama”)

10. solange when i get home

na when i get home solange obrała sobie za cel wyrażenie uczuć i emocji przy pomocy dźwięku. formalnie to krążek z natury post-minimalistyczny, na ile tylko soul, czy raczej inkrustowany trapem artystyczny mariaż nowego soulu i r&b, może być post-minimalistyczny. treść z kolei powinna być tu rozumiana bardziej jako materia dźwiękowo-werbalna. wszystko to pieczołowicie, i bezkompromisowo wyprodukowane na skraju thundercatowskiej progresywnej wizji neo-soulu i inspiracji brzmieniem klasycznego rapu brudnego południa lat 90. nie bez znaczenia dla modułowego uszeregowania materii i produkcyjnej precyzji osiąganej tu na odrębnych zasadach w każdej kolejnej części jest zaplecze kreatywne solange. to artystyczna kolaboracja w najpełniejszym tego słowa znaczeniu — z kontrolą w rękach piosenkarki, która z pomocą swojej doborowej świty realizuje swój własny artystyczny projekt — sentymentalną podróż do matecznika — rodzinnego houston lat 90. nie jest to jednak ani faktyczna podróż, ani dosłowna retrospekcja — brzmienie i emocje when i get home to efekt podróży, która już się dokonała, i retrospekcji, która w swojej pierwotnej formie musiała już mieć miejsce. i choć kolejne refleksje dają się czytać na rozmaite sposoby, w czystym ujęciu nowy album solange jawi się przede wszystkim jako osobista przeprawa piosenkarki — szczera i melancholijna, ale też abstrakcyjna i różnorodna jak materia, z której się wywodzi (♪ „almeda”)

9. quelle chris guns

choć tytuł najbardziej uduchowionego rapera roku powędrował do ybn cordae’a (sorry, kanye), guns quelle chrisa na swój sposób stanęło w tym pojedynku w szranki, bo pomimo za produkcję nie odpowiadał tu ani cam o’bi, ani matt martians, nowojorski raper wraz bitmejkerem chrisem keys wyczarowali tutaj podobnie plumkająco-stukający post-soulowy świat; nawet w bardziej hardych momentach (a jest ich tu trochę) guns jest albumem, który się do słuchacza łasi, otacza go, zataczając coraz mniejsze kręgi, raczej niż przytłacza, powala na ziemię z klamką przy skroni; tematycznie to oczywiście album zaangażowany społecznie politycznie, w którym tytułowe spluwy są i punktem wyjścia do poruszania rozmaitych wątków, w dużej mierze mocno amerykańskich, i powracającym co rusz motywem przewodnim; co ja jednak wiem o politycznym hip hopie? w jaki sposób rezonuje ze mną? rezonuje, jeśli jednocześnie harmonizują ze mną gdzieś na drugim planie między nieśpiesznie płynącym bitem a główną ścieżką wokalu uduchowione chórki, rezonuje, jeśli charyzmatyczny inteligentny raper zręcznie porusza się na pulsującym podkładzie, jeśli vibe całości przy kolejnym odsłuchu niespodziewanie zgrywa się z vibe’m mojego wieczoru; quelle chris po dekadzie w podziemiu wreszcie zabłysnął płytą skrojoną na miarę jego raperskiego talentu (♪ „straight shot”)

8. black midi schlagenheim

niby rock umarł, co roku się o tym trąbi, a później grupy takie jak black midi debiutują krążkami takimi jak schlagenheim i całą tę pogadankę należy zaczynać od nowa, z nowego punktu; nie jest to co prawda płyta na miarę oczekiwań głosujących na trójkowy top wszech czasów, ale już bywalcy offa powinni być ukontentowani; nigdy nie byłem mathrockowcem, ale słuchałem spiderlandu wystarczająco, by po latach docenić jego post-jazz-rockową polyrytmię, zwłaszcza, gdy to tylko element towarzyszący doskonałemu gitarowemu hałasowi, a wszystko koniec końców kokieteryjnie i przewrotnie, bo zgodnie z bardzo ściśle ustalonym porządkiem, zmierza ku entropii; to muzyka momentami dziwnie znajoma, a zaraz potem niepokojąco nowa, zawsze jednak ekscytująca, frapująca, dowodząca tego, że owszem, umarł, nibyrock (♪ „953”)

7. jaimie branch fly or die ii: bird dogs of paradise

niewiele tworzy się ostatnio jazzu tak barwnego i ilustracyjnego jak tegoroczny krążek nowojorskiej trębaczki jazzowej i kompozytorki jaimie branch, druga część jej projektu fly or die; słychać to dobitnie w centralnym punkcie płyty — dwuczęściowym „prayer for amerikkka” inspirowanym muzyką mariachi i nowoorleańskim bluesem; muzyka branch bywa taneczna i przystępna, ale nierzadko eksperymentuje, co (dzięki bigbandowemu instrumentarium) nie przytłacza, miewa narratorkę, ale stroni od klasycznych wokalnych refrenów, często ucieka w tropiki, ale nadal brzmi bardzo amerykańsko; ten najbardziej witalny, pozytywny i eklektyczny jazzowy album roku, dzięki wielości inspiracji nie przestaje słuchacza stymulować i zaskakiwać; nie uświadczymy tu jednak na szczęście momentów, gdy ugina się pod ciężarem własnych ambicji — doskonale mierzy siły na zamiary (♪ „love song”)

6. kokoko! fongola

był w wielkim pięknie sorrentino taki fragment, w którym jedna z bohaterek z egzaltowaną wyższością oznajmia, że w jazzie poza etiopskim ethio jazzem nie dzieje się już nic interesującego; ta wypowiedź mieszająca w równym stopniu snobistyczne znawstwo wykreowane na potrzeby towarzyskiego ping ponga i post-kolonialistyczną selektywność dźwięczy mi w głowie, ilekroć tylko odkryję afrykańską płytę czy label, które powierzchownie zawrócą mi w głowie; tak było w 2015, kiedy z kinszasy na księżyc wyleciała mbongwana star, w 2017, gdy w ugandzie eksplodowało nyege nyege tapes i ich tanzańska kompilacja sounds of sisso, tak jest i teraz, gdy do kinszasy po raz kolejny zaprowadził mnie afro-house’owy projekt kokoko! wydawany przez angielską oficynę transgressive; moja wiedza o kiszasie ogranicza się do ogólnikowego pojęcia o tradi-modern przybliżonego dopiero w poprzedniej dekadzie zachodnim słuchaczom przez konono n°1 i prognoz, które mówią, że za sto lat będzie to jedno z najludniejszych miast na świecie z populacją równą dwóm współczesnym polskom; ale nie jestem w stanie zignorować fongoli — jeśli mbongwana star łączyło plemienną rytmikę z techno, electro i funk-rockiem w taneczny miks, kokoko! intensyfikuje znacząco taneczny charakter kongijskich fuzji stylistycznych; lokalność materiału wyraża się w języku, sposobie śpiewania i rytmice, ale wykorzystane środki stylistyczne to import z zachodu; i super! to nowoczesne granie zachowujące przy tym lokalną tożsamość; historia zatoczyła koło — tak jak the talking heads 40 lat temu inspirowali się afryką, tak kokoko! bierze na warsztat post-talkingheadsowy amerykański dance-punk i robi z niego kreatywny użytek (♪ „azo toke”)

5. shafiq husayn the loop

nie steve lacy, nie anderson .paak, nie thundercat, ale shafiq husayn jest prawowitym spadkobiercą myśli klasycznego neo-soulu; wydane po dziesięcioletniej przerwie the loop uprawomocnia panowanie pogrobowca mistycznego tria sa-ra na nieprawdopodobnym tronie; husayn po wieloletnim rozpędzie kontynuuje z tego samego punktu, w którym zakończył na psychodelicznym shafiq en’ a-free-ka dekadę temu, podobnie jak przed kilkoma laty black messiah sekundowało voodoo d’angelo; to album złożony, pulsujący, klimatyczny, witalny, melodyjny, post-hiphopowy, progresywny, zręcznie wykorzystujący zdobycze awangardystów do żonglowania nastrojem i klasyczną soulową melodyką; w żadnym razie muzyka z nagłówków gazet przełamująca schematy i ujmująca krytykę, ale ponadczasowo dobra płyta pozostająca blisko słuchaczy, wnosząca w ich codzienność pierwszorzędny neo-soulowy groove (♪ „between us 2”)

4. tyler, the creator igor

był kiedyś taki brytyjski komediodramat niefortunnie zatytułowany przez polskiego dystrybutora dumni i wściekli, w którym w jednej ze scen doświadczony aktywista tłumaczy świeżakowi, że środowisko lgbt ma długą tradycję przejmowania obelg rzucanych pod ich adresem i czynienia z nich swoich własnych auto-epitetów; po odważnym scum fuck flower boy z 2017 zastanawiałem się, jaką ścieżkę na kolejnym krążku obierze tyler i w zasadzie, choć oczywiście nie dosłownie, wpisał się w tę cytowaną wyżej tradycję; igor byłby najbardziej gejowską płytą w historii hip hopu głównego nurtu, gdyby nie to, że w zasadzie nie jest płytą hiphopową — co najwyżej hiphopującą; tyler od dawna miotał się pomiędzy hardymi rapsami a progresywnym soulem — flower boy był nim bez reszty podszyty, a igor, koncepcyjna opowieść o nieszczęśliwej miłości w 12 aktach, sprowadza hip hop do środka wyrazu pan-soulowej ekspresji twórczej; to niezwykle kompetentny muzycznie, żonglujący nawiązaniami do psychodelicznych klasyków gatunku, przepełniony empatią, otwartością i emocjonalnością krążek; kojące i dramatyczne, szczere i odważne studium humanizmu (♪ „gone, gone”)

3. mary lattimore & mac mccaughan new rain duets

śledzę mary lattimore od kilku lat, ale dopiero teraz, choć to jej dwie wcześniejsze płyty (collected pieces z 2017 i hundred of days z 2018 roku) można było określić jako przełomowe) obudził się we mnie bakcyl wyniesienia na osobisty ołtarzyk, pod nieobecność joanny newsom, kolejnej utalentowanej harfistki; może to przez rozkoszne utwory na harfę pera nørgårda, którymi zasłuchiwałem się rok wcześniej, a z całą pewnością dzięki wydanej miesiąc przed new rain duets kompilacji japońskiego ambientu z lat 80-tych kankyō ongaku wydanej przez light in the attic, dla której straciłem rozum; istota new rain duets — czterech błyskotliwych elektroakustycznych dialogów lattimore z gitarzystą superchunk makiem mccaughanem zdaje się zawierać gdzieś pomiędzy; to piękne dźwiękowe obrazki progresywne na tyle, by nie tracić uwagi słuchacza, wystarczająco zaś eteryczne, by medytować, czytać, odpoczywać; harfa lattimore często pełni tu tę samą funkcję, którą w tradycyjnej muzyce okresu edo sōkyoku sprawowało japońskie koto — harmonizowało z otoczeniem, oszczędnie i elegancko uwypuklało każdy krok, powiew wiatru, spadający z drzewa liść; syntezatorowe tło mccaughana szaleńczo zapętlające kolejne fluktuacje pędzącego świata pozostając w kontrapunkcie, twórczo dialoguje z harfą lattimore (♪ „ii”)

2. bonnie „prince” billy, bryce dessner & eighth blackbird when we are inhuman

when we are inhuman spadło na mnie niespodziewanie, jak grom z jasnego nieba — zakrzyknąłby przysłowiarz; trzy podmioty twórcze: samotny jeździec alternatywnego country — bonnie „prince” billy, kompozytor i multiinstrumentalista znany głównie z the national — bryce dessner oraz zespół specjalizujący się w wykonaniach muzyki steve’a reicha — eighth blackbird — zebrały się, by tchnąć w piosenki tego pierwszego nowe życie; efekt jest zupełnie niedzisiejszy, choć raczej pozostawiony poza czasem aniżeli anachroniczny — oto rozmyślne post-minimalistyczne aranże dessnera i kunsztowne wykonawstwo eighth blackbird wraz z intymnym, ale nie przygaszonym, billy’m na pierwszym froncie w akcie nieoczywistej wędrówki po archiwaliach songwriterskich płodnego twórcy otworzyły zupełnie nowe drzwi do jego dyskografii; ładne, proste piosenki w harmonijnej, swojskiej, kameralnej oprawie z eksperymentalnym finiszem, u których podłoża leży folk, ale których estetyczne macki sięgają hen, hen, hen (♪ „one with the birds”)

1. whitney forever turned around

forever turned around to, w kontekście raczej chłodnego przyjęcia drugiej płyty whitney, tytuł podwójnie adekwatny, by nie napisać — niemalże proroczy; panowie wypuścili płytę, której nie spodziewał się ich własny fanbejs — leniwie podbijającą kameralną americanę soulowym poszyciem i dalece wykraczającą poza zwyczajowe kategorie estetyczne indie folku; to prostolinijne, wyciszone granie zbierające w jedną całość kilka sposobów myślenia o muzyce — wychodzące z indiefolkowego korzenia, ale zaaranżowane i wykonane w konwencji blue-eyed-soulu, posiłkujące się gitarami, niestroniące od kameralnych aranży, ale w centrum stawiające specyficzny miejski groove — podobnie jak czynili to wcześniej natalie prass czy sufjan stevens, ale jednak inaczej; whitney w niemal każdej z nowych piosenek lirycznie trafiają na emocjonalne przepaści, ale ogrywają je tak kojącym, ciepłym i empatycznym wokalno-instrumentalnym anturażem, pieczołowicie utkanym z wielości organicznych muzycznych nici, że nie sposób postrzegać forever w kategoriach traumy i zgryzoty; przeciwnie, to podnoszący na duchu, ujmujący szczerością i prostotą perfekcyjny jesienny krążek — dla mnie jesieniarza, i dla ciebie, jesieniaro! (♪ „giving up”)

jak sobie pościelisz, tak się wyśpisz — każde kolejne muzyczne podsumowanie roku utwierdza mnie w tym przekonaniu; niby to oczywiste, ale nazbyt często odpowiedzialnością za to, że muzyka nie sprawiała słuchaczowi w danej chwili przyjemności, jakiej oczekiwał, ten obarcza twórców; nie własne braki: umiejętności dokonywania satysfakcjonujących wyborów (a to, jak wszyscy wiemy, rzeczywiście w ostatnich latach trochę się skomplikowało), chęci wyjścia poza strefę komfortu (która paradoksalnie przez zasiedzenie może zmienić się w strefę dyskomfortu), wyostrzonej krytycznej percepcji, wreszcie empatii i inteligencji emocjonalnej; winna jest muzyka, która kiedyś ekscytowała, angażowała, pobudzała z niezrównaną siłą; winne były najpierw: syntezatory, które zabiły żywe instrumenty, później autotune, który zdusił emocje, a ostatnio jeszcze trap, który zniszczył rytmikę

mnie jednak w tych mimowolnie i trochę bezrefleksyjnie wyrzucanych z siebie tyradach frapuje nie brak samoświadomości, ale moja własna świadomość — na temat ewolucji nie tyle stylów i brzmień, co gustów i podejść; wartości w recenzji szukam raczej między wierszami — w osobistych doświadczeniach samoczynnie narzucających kolejne skojarzenia, inspirujących wtrącenia, prowadzących myśli, wyzwalających ciągi przyczynowo-skutkowe, pozwalających przewidywać i wyciągnąć wnioski; w tej fascynującej, a marginalizowanej na co dzień zależności drzemie przecież istota popkultury — wcale nie mniej niż w samym akcie tworzenia dzieła; ale nie chodzi mi w tym wszystkim o nobilitację recenzji — bardziej o transpozycję istoty własnych przymiarek do pisania i mówienia o muzyce; przejrzałem ostatnio pobieżnie własne podsumowania minionych lat, z których pierwsze powstało przed dziesięcioma laty; wcale nie zdziwiło mnie to, że do części wyróżnionych pozycji właściwie już nie wracam — z każdym kolejnym rokiem liczyłem się z tym coraz bardziej, nie to jest bowiem istotą tego typu zestawień; zafrasowało mnie natomiast to, że wiele z tamtych wyborów nie przetrwało próby czasu, a sama kolejność (element niewątpliwie nastręczający rokrocznie największych problemów) wydała się cokolwiek chaotyczna

ale jakkolwiek trudno mi teraz przywołać i poddać ocenie moje ówczesne motywacje, jestem w stanie w miarę na trzeźwo oszacować moje tegoroczne przemyślenia i wątpliwości; wiem zatem, że childqueen kadhji bonet jest już dziś rzeczą w kontekście historii muzyki soul unikalną i ponadczasową, której brzmieniu i statusowi nie jest w stanie zagrozić żadna przyszła wolta stylistyczna; nie jestem pewien natomiast, jak próbę czasu przetrwa najświeższy tegoroczny mariaż gatunkowy — r&b-popu i nuevo flamenco na el mal querer rosalíi; czy jego esencja — kreacja wynikająca w dużej mierze jednak z estetyki chwili — nie zostanie utrwalona jedynie w rozkawałkowanej na potrzeby plejlist formie (podobnie jak stało się to z płytami cytowanego przez nią justina timberlake’a) — to już ocenić trudno; ale czy zadawanie tego typu pytań jest w ogóle zasadne w kontekście kondycji muzyki w 2019 roku?

koniec końców wybrałem 40 najciekawszych moim zdaniem płyt 2018 roku — zgodnie z własnym poczuciem estetyki, kontekstem wydawniczym minionych przynajmniej 11 lat i naczelną morriseyowską zasadą, że muzyka, której słucham, powinna mówić mi coś o mnie samym; dodatkowo w ramach suplementu wyróżniłem 35 utworów, w dużej mierze z płyt, które nie trafiły do podsumowania (ale są od tego odstępstwa), spośród których pierwszą dziesiątkę całkiem swobodnie udało mi się uszeregować i pokrótce uzasadnić

— suplement (alfabetycznie)

„always remember us this way”, lady gaga
„anna wintour”, azealia banks
„beat quest”, thee oh sees
„bless ur heart”, serpentwithfeet
„despite repeated warnings”, paul mccartney
„dvd”, mlodyskiny x schafter
„dzisiaj jeszcze tańczę”, wczasy
„favorite”, leon thomas, buddy
„hobby horse”, gazelle twin
„make me feel”, janelle monáe
„malamente”, rosalía
„natural skin deep”, neneh cherry
„new light”, john mayer
„nice for what”, drake
„nobody”, mitski
„one step ahead”, cécile mclorin salvant
„rain”, ty segall
„reach hi”, tirzah
„romana”, clau aniz, renan ramos
„rumba y bomba de dolores flores”, niño de elche
„tenderheaded”, cam o’bi, smino
„teu popô”, hodari
„thank u, next”, ariana grande
„throwback”, jim james
„touch in mine”, esperanza spalding

10. „i woke up in a fucked-up america”, lonnie holley

najmocniejszy muzyczny piosenkowy manifest roku, ku przestrodze marzycielom

9. „inkhenmet’s journey to the city of harmony”, diggs duke

duke zamyka jazzowe dęciaki i mroczną elektronikę w spektrum produkcyjnym instrumentalnego hip hopu, by przy pomocy dźwięku opowiedzieć staroegipską przypowieść

8. „insane”, madison mcferrin

bose szaleństwo, słoneczna oda do buzujących zmysłów i obezwładniającego pożądania i kameralny showcase czystego talentu zarazem

7. „is he strange”, john grant

grant pokazuje prawdziwy potencjał na kanwie syntezatorowej post-eltonowskiej ballady o odmienności

6. „samaritans”, idles

zaangażowany punk przeciwko kultowi toksycznej męskości w intensywnym i emocjonalnym protest songu

5. „this is america”, childish gambino

zuchwale pożycza refren od prince’a ze społecznie zaangażowanymi melorecytowanymi zwrotkami w stylu scotta herona na trapowym bicie, by przy pomocy popowych środków przedstawić kondycję współczesnej ameryki

4. „haha no one can hear you!”, gallant

instant classic; definicja jakościowego ponadczasowego r&b — gallant nie ucieka się do sampli i sam tworzy oba splatające się ze sobą plany melodyczne

3. „sticky”, ravyn lenae

na oldschoolowym bicie lacy’ego lenae miesza triki wokalne aaliyah, kate bush i eryki badu, by stworzyć najbardziej bujający numer roku zwieńczony refrenem równie powabnym co groteskowym

2. „de aquí no sales”, rosalía

flamenco nuevo spotyka „gasolinę” daddy’ego yankee w wydaniu glitchowego field recordingu

1. „don’t judge me”, janelle monáe

najszczersze piosenkowe wyznanie roku osadzone na solidnym soulowym fundamencie na zgliszczach metropolis z duchem syntezatorowego prince’a i wonderowską wrażliwością jako budulcem

40. ambrose akinmusire origami harvest

akinmusire zawraca ze ścieżki klasycznego amerykańskiego post-bopu ku bardziej europejskiej muzyce kameralnej, w czym pomagają mu muzycy z mivos quartet; w roli narratora obsadza rapowego outsidera kool a.d., który jest jednocześnie głosem z offu i głosem z wnętrza, narratorem i bohaterem, jest obecny, ale iluzorycznie, mówi, ale niedopowiedzeniami; to w połączeniu z wykonawczą i kompozycyjną wirtuozerią, politycznym przesłaniem, niecodzienną wrażliwością i nieoczywistą rapową narracją, kreśli kompetentny jazzowy portret współczesnej ameryki (♪ „a blooming bloodfruit in a hoodie”)

39. lonnie holley mith

holley z właściwą sobie ekspresją, w formie gdzieś między waitsowską quasimelodyjnością a heronowską deklamacją, miesza słoniowaty parasol odcieni freakowego soulu z eksperymentalnym jazzem, który raz szuka źródła natchnienia w afroamerykańskiej muzyce ludowej i początkach gospel, innym uderza w te same post-minimalistyczne rejestry, które zbudowały uniwersum muzyczne colina stetsona, jeszcze później wije się wraz z psychodeliczną elektroniką, koniec końców wymykając się klasyfikacjom gatunkowym, ale uwodząc charyzmą i bezkompromisowością (♪ „i woke up in a fucked-up america”)

38. imaabs discretización

po zeszłorocznym flircie z popową kali mutsą imaabs kroczy pewnie po śladach arki; brakuje mu przejmującego wymiaru osobistego, który zdehumanizowaną elektronikę uczynił bardzo człowieczą, ale na polu dźwiękowych pejzaży jego wizja fuzji muzyki latynoskiej i klubowej dekonstrukcji nie ustępuje arce miejsca (♪ „border”)

37. marlon williams make way for love

marlon williams pojawia się tu z tęsknoty po tym, jak nie urzeczywistnił się nam na tegorocznym offie przez komunikacyjny paraliż związany z tour de pologne; tymczasem nieślubny nowozelandzki syn roya orbisona i chrisa isaaka wykroił fantastyczne countrujące epitafium dla miłości, która według tego przesiąkniętego czernią zarówno na poziomie brzmienia, jak i warstwy fabularnej krążka jest z założenia fatalnym pomysłem (♪ „what’s chasing you”)

36. c418 excursions

c418 znacząco oddala się od hołubionych impresjonistycznych minecraftowych soundtracków, ale i tak zostaje moim tegorocznym zwycięzcą w kategorii muzyka do oddychania — z wyczuciem łączy ambientowe pejzaże z nieco oldschoolowym, ale witalnie i naturalnie rozwijającym się progresywnym house’m (♪ „figure 8”)

35. rf shannon trickster blues

drugie podejście shannona do onirycznej slowcore’owej americany to konsekwentny stylistycznie powrót do 90sowej psychodelii spod znaku mazzy star; raczej stosowny soundtrack do czynienia odprężających ucieczek w głąb siebie niż przełomowy gatunkowy mariaż (♪ „tooth ache”)

34. kelman duran 13th month

świadomego rozkładu reggaetonu ciąg dalszy — tym razem duran idzie o krok dalej i swój tegoroczny krążek buduje nie wokół osnutych mumblecore’m chwytliwych sampli, ale progresywnie rozwijających się kilkunastominutowych kompozycji wybiegających dalece poza klubowo-seksualny kontekst gatunku (♪ „club 664b”)

33. sega bodega self*care

stylistyczny pomost pomiędzy zdekonstruowanym bubblegum bassem a zrekonstruowanym arcą (♪ „cowgirl”)

32. troye sivan bloom

sivan pożycza pomysły na siebie od franka oceana i z 1989 taylor swift — kiedy trzeba jest niezobowiązujący i chwytliwy, ale pod maską gwiazdy wielkoformatowego popu potrafi być refleksyjny i intymny; pokrzepiający dowód na to, że nie trzeba było ani kopiować biebera, ani uciekać w trappop, żeby być w 2018 roku adekwatnym komercyjnie (♪ „animal”)

31. brad mehldau after bach

najciekawszy projekt mehldau’a od niemal dekady to oryginalne studium bachowskie zestawiające preludia i fugi barokowego mistrza z autorskimi impresjami współczesnego pianisty na ich temat; mehldau od popularnego paradygmatu muzyki post-bachowskiej skrupulatnie dochodzi do własnego sygnaturowego stylu grania, który w bezpośrednim zestawieniu z bachem zyskuje nieco frahmowski wymiar; koniec końców fortepianowe technikalia ustępują miejsca odczuciom ciepła i harmonii (♪ „after bach: rondo”)

30. dominique a toute latitude

dominique a z powodzeniem na nowo odkrywa stylistykę minimalistycznie plumkającego la fossette sprzed ponad ćwierć wieku; tradycyjny anturaż szansonisty zastępuje ponownie zimnymi syntezatorami, które paradoksalnie nadają jego utworom nawet większej emocjonalnej głębi (♪ „la clairière”)

29. lindi ortega liberty

klasyczny koncept kowbojskich opowieści zamkniętych w postaci albumu country zaliczył w tym roku znakomity feministyczny twist — liberty lindi ortegi miesza gotyckie inklinacje gatunku z melodramatycznym klimatem spaghetti westernów spod ręki ennio morricone; rezultat jest równie ambitny, co efektowny (♪ „the comeback kid”)

28. elvis costello & the imposters look now

nie przypuszczałem, że zjednoczenie po 10-ciu latach wiekowego już przecież costello z jego ostatnim składem the imposters będzie w stanie obudzić w nim młodzieńczego ducha, a tymczasem na look now ten uaktywnił się nie tylko w ekspresji wokalnej, ale i płomiennym songwritingu; to tradycyjnie napisany, zaaranżowany i wykonany poprockowy krążek, ale costello zmartwychwstał i z niedowierzaniem donoszę, że brzmi zupełnie tak, jak w najlepszych momentach jego opasłej dyskografii (♪ „the unwanted number”)

27. caitlyn smith starfire

powrót do klasycznego gwiazdorskiego country z wystawnie zaaranżowanymi powerballadami i inkrustowanymi cekinami kostiumami, który nie udał się w zeszłym roku miley cyrus, kilka miesięcy później stał się udziałem utalentowanej piosenkarki i songwriterki caitlyn smith; stało się to co prawda zupełnie poza głównym nurtem, ale starfire jest pierwszorzędną romantyczną celebracją karier elvisa presleya, dolly parton czy dixie chicks — podobną tej z nowej wersji filmu narodziny gwiazdy z nawet lepszymi piosenkami (♪ „this town is killing me”)

26. richard devine sort\lave

idm-owy edgar varèse (♪ „microscopium recurse”)

25. makaya mccraven universal beings

mccraven idzie pod prąd współczesnym tendencjom do wykorzystywania jazzu jako języka; tym samym universal beings to płyta, która po prostu jest jazzem — na wiele różnych sposobów i w rozmaitych odsłonach — w czterech różnych przestrzeniach z czterema różnymi składami na czterech stronach płyty; samozwańczy beatowy naukowiec, perkusista i mózg całego projektu skroił tę płytę bezbłędnie pod nasz czas — nie tylko można podzielić ją na mniejsze, kieszonkowe części, ale rzecz cechuje lekki, sunący groove — wynik przemyślanej inspiracji hip hopem — tym większym niż religia, czy większym niż jazz? (♪ „atlantic black”)

24. lucky daye i

debiutancka epka lucky’ego daye’a daje nadzieję na rychłe duże nowe otwarcie na scenie r&b; na małym krążku zręcznie przetwarza inspiracje klasycznym soulem na prawidła alt r&b, skutecznie unikając paradygmatu ocean-weeknd-mars (♪ „roll some mo”)

23. let’s eat grandma i’m all ears

tak brzmiałby popowy album knowera i julii holter; let’s eat grandma pijane syntezatorowymi latami 80., k-popowymi teledyskami i mikstejpami charli xcx buńczucznie forsują swoją wizję współczesnego popu jako whiteboardu pomazanego z pasją wszystkimi kolorami tęczy; tak powinno było grać radio w 2018 roku (♪ „hot pink”)

22. 青葉市子 qp

na kolejnej płycie z konsekwentnie pastelową okładką aoba znów robi to, co robi najlepiej, i znów robi to najlepiej; z akompaniamentem gitary akustycznej śpiewa piękne proste piosenki; jest kojąca, eteryczna, oniryczna, ciepła, melancholijna i melodyjna, bo jej songwriting jest ponadczasowy, ponadkulturowy i zwykle najwyższej próby (♪ 「水辺の妖精」)

21. jpegmafia veteran

najbardziej plastyczny hiphopowy krążek roku; z deathgripsowym zacięciem i trapowym anturażem (♪ „baby i’m bleeding”)

20. danish string quartet prism i 

muzyki klasycznej słucha się w nieco innym kontekście czasowym nieprzystającym do końca do rocznego cyklu wydawniczego — zwłaszcza nowe wykonania dzieł dawnych mistrzów nie dają się w prosty sposób zestawić z obecnymi trendami w muzyce popularnej; stoją do niej w opozycji w każdym niemal wymiarze, ale właśnie dzięki temu mogą stanowić też nań odtrutkę albo przynajmniej pełnić rolę swoistej kontrolki w uniwersum „tu i teraz” wskazującej jako realną alternatywę uniwersalizm i ponadczasowość; na tej zasadzie, ja, niedzielny słuchacz muzyki klasycznej o holistycznym podejściu do muzyki w ogóle wracam do fantastycznie zestawione przez duński zespół kwartety smyczkowe ulubionego szostakowicza i odkrywanego dopiero, powoli, ale ze szczerą gorliwością, kameralnego beethovena; prism i ma swój własny kontekst zamknięty między świeżym pomysłem na linię dyskograficzną a owacjami krytyki nad kunsztem wykonawczym grupy; beethoven, szostakowicz, bach mają swoje własne konteksty; współczesny rynek muzyczny ma, to zestawienie i w końcu moje własne nawyki muzyczne też; i niezależnie od tego wszystkiego, prism zupełnie naturalnie wpisało się w moje widzenie tego, czego warto słuchać na początku 2019, a także znakomity punkt zaczepienia dla naszkicowanych we wstępie rozważań

19. ben lamar gay downtown castles can never block the sun

szaleństwo może być i na tej płycie jest metodą; lamar nie uznaje gatunkowych tabu i świetnie się przy tym bawi, podobnie jak przed trzema laty charles barabé (♪ „music for 18 hairdressers: braids & fractals”)

18. george clanton slide

w czasie, kiedy indie nie jest już znakiem czasu, a wykonawcy, którzy jeszcze kilka lat temu samą swoją obecnością napędzali scenę, dziś po raz kolejny przetwarzają swoje stare pomysły, clanton zbiera do kupy hypnagogiczny popik ariela, chillout toro, onirykę beach house, gejzy mbv i psychodelię pandy i nagrywa witalną, świeżą i przebojową płytę, którą, gdyby nie singer-songwriterskie ciągoty, chciałby zrobić mac demarco; clanton nie ma recepty na sukces dla umierającej sceny, slide nie jest żadnym nowym otwarciem, a jedynie z wyczuciem zbiera w całość wszystko to, co najlepsze przytrafiło jej się w ostatniej dekadzie (♪ „dumb”)

17. cero poly life multi soul

bez wątpienia najlepsza inkarnacja ducha popu w stylu shibuya-kei tej dekady; cero wychodzi co prawda z innego stylistycznego paradygmatu, bo u ich podstaw leży klasyczny japoński city pop z soulowo-jazzowo-rockowymi inklinacjami, ale na poly life multi soul dzięki progresywnemu podejściu z powodzeniem poszerzyli wachlarz muzycznych inspiracji o nieskrępowaną, choć subtelnie akcentowaną retromanię, na swój własny sposób wypełniając tym samym lukę stylistyczną pomiędzy flipper’s guitar a fishmans (♪ „レテの子”)

16. the innocence mission sun on the square

urokliwe piosenki w pełnym tych słów znaczeniu — proste w staroświecki sposób, nigdy nie prostackie, kunsztownie zaaranżowane z wyczuciem i uczuciem przy pomocy kameralnych środków; trochę tak, jak gdyby joannę newsom odarto z jej misternie wykoncypowanych konstrukcji formalnych, usadzono bosą na środku skromnej izby gdzieś na francuskiej prowincji i kazano śpiewać z serca do akompaniamentu lokalnych muzyków; jest w tym sporo naiwnej szczerości, ale jest i smutek, i mrok — wszystko to prostolinijnie wyraża głos wokalistki, ale też aranżacje i same piosenki; grupa istnieje dłużej, niż ja żyję, ale to moje pierwsze z nimi spotkanie — równie naiwne i szczere (♪ „green bus”)

15. gas rausch

słyszałem, że to już ten moment, że za miłość do nowej inkarnacji gasa należy przepraszać fanatyków jego klasycznego materiału; nic na to nie poradzę i nadal nie rozgryzłem do końca dlaczego, ale ten typ niezmiennie robi mi najlepiej — i niech to będzie moje oficjalne stanowisko w tej debacie (♪ „rausch 3”)

14. melody’s echo chamber bon voyage

żywiołowa fuzja archetypowego francuskiego popu z bujną neo-psychodelią; pełna przygód przeprawa przez czarowne krainy mieszające w konwencji low fantasy nasz świat z innymi, które być może istnieją tylko w naszych wizjach czy snach; jest w tym coś bardzo anachronicznego, ale na tyle żywego, że potrafi z powodzeniem przejąć kontrolę nad naszym tu i teraz, by nadać mu odcień pulsującej fantazyjnie magenty (♪ „visions of someone special, on a wall of reflections”)

13. daughters you won’t get what you want

nie jestem miłośnikiem daughters i z dużą rezerwą podszedłem do owczego pędu, który wystąpił w sieci wkrótce po premierze you won’t get what you want — a jednak to jedna z tych płyt, których nie da się zbyć, przy których posturze głosy protestu więdną pokornie — szybko zwiądł więc i mój; daughters mają tu niewątpliwie coś ze swansów, co musiało zahipnotyzować rzesze (w tym i mnie), ale podłoże tego dysonantycznego i gniewnego krążka sięga arcydzieła eksperymentalnego punku w postaci debiutu the pop group z 1979 roku (♪ „satan in the wait”)

12. armand hammer paraffin

jeśli daughters na swój sposób wypełnili w tym roku lukę wydawniczą po swans, to armand hammer uplasowali się w tym samym miejscu, które od 2013 roku regularnie zajmowali run the jewels; to oczywiście uproszczenie na skraju nadużycia, bo choć billy woods na mrocznych, eksperymentalnych bitach elucida brzmi równie bezkompromisowo, jak gniewny killer mike z produkcyjnym zapleczem el-p, woods zawsze miał w sobie coś nieporównywalnie bardziej złożonego, mrocznego i tajemniczego niż mike (który jakkolwiek jest rewelacyjnym raperem, zawsze będzie miał tę cechę zabawnego wujka z pokręconych wersów u outkast); ale tak jak mike potrzebował el-p, żeby móc uwolnić swój potencjał, tak woods potrzebował elucida; a ich synergia, która jeszcze nie do końca związała się rok wcześniej na rome, na paraffin uderzyła z niesamowitą siłą; błyskotliwy, gęsty, bezkompromisowy hip hop (♪ „hunter”)

11. leon vynehall nothing is still

jest część mnie, która nadal tęskni za plastycznym i elokwentnym vynehallem z tanecznego music for the uninvited, ale w opozycji do tej tęsknoty stoi jego nowa odsłona, która osiąga zupełnie inne cele przy pomocy zupełnie innych środków, a okazała się równie ujmująca i zajmująca; u źródła nothing is still mamy już nie house, a ambient, który plącze się swobodnie gdzieś pomiędzy odcieniami muzyki elektronicznej, klasycznej i jazzu; o ile uninvited było przepisem na domówkę, jeśli akurat nikt nas nie wyciągnął na dobre balety, o tyle nothing jest przepisem na wieczór, kiedy ostatnim na co mamy ochotę, są dobre balety; vynehall niekoniecznie utuli kogokolwiek do snu, bo stałym elementem jego pejzaży, choćby najbardziej eterycznych i powściągliwych, jest pierwiastek niepokoju; beztroskę rozbija refleksja (♪ „english oak”)

10. eli keszler stadium

muzyka elektroakustyczna w komforcie kompromisowego, chilloutowego wręcz mariażu z tkanką okołojazzową — nigdy nie byłem ortodoksyjnym słuchaczem muzyki improwizowanej czy eksperymentalnej, miałem kiedyś takie zakusy, ale na szczęście ustąpiły przed zdrowym rozsądkiem nim stałem się jednym z tych chłopców w rurkach deklarujących z przekonaniem, że słuchają tylko onkyo (z przypowieści o chłopcach w rurkach deklarujących z przekonaniem, że słuchają tylko onkyo, którą lata temu ktoś mi sprzedał na przystanku autobusowym); ale to do mnie wróciło już przy pierwszym pobieżnych spotkaniu ze stadium, które realizuje zupełnie inne założenia estetyczne niż wszystkie te konceptualnie plumkające płyty; nowy keszler to muzyka, która gdzieś tam czaiła się już w tle ostatniej laurel halo, rzecz na swój sposób kojąca i stymulująca zarazem, zadziwiająca jednocześnie prostotą i złożonością, medytacyjną ambientowość przeciwstawiająca niespokojnie pędzącym perkusjonaliom; kolejne odsłuchy utwierdziły mnie i w tym, że to wcale nie muzyczna meblościanka, i że dobrze, że nie zostałem chłopcem od onkyo, bo wtedy mógłbym mimowolnie tak uznać (♪ „we live in pathetic temporal urgency”)

9. the armed only love

tę katorżniczą cechę rozpościerającą się od rytmiki po ekspresję, która zwykle cechuje regularne mathcore’owe płyty, only love nie tyle wygładza, co porządkuje niespotykanym jak na te obszary stylistyczne groove’m; ściany hałasu potrafi umiejętnie równoważyć adekwatną melodyką; rezultat jest nietuzinkowy i magnetyzujący (♪ „on jupiter”)

8. robyn honey

choć jestem miłośnikiem przebojowej lekkości, którą robyn konsekwentnie wprowadza do muzyki pop od czasu jej wielkiego nowego elektropopowego otwarcia w 2005 roku, przyznam, że przy okazji pierwszych zapowiedzi nieszczególnie wierzyłem w ten krążek; robyn potrafi robić świetne rzeczy, ale w ostatniej dekadzie sama uciekała od formatu płyty długogrającej, z jednej strony niepotrzebnie rozmieniając się na drobne, z drugiej skłaniając do zastanowienia się nad powodami takiego stanu rzeczy; tymczasem tam, skąd po cichu jakiś czas temu wycofała się annie, robyn nadal króluje; nie tylko wciąż z wyczuciem miesza pierwszorzędny pop z deephouse’owym sznytem, ale jej tegoroczny krążek demonstruje jednocześnie osobistą ewolucję i ponadczasowe brzmienie; jak zawsze u robyn robotyka miesza się ściśle z emocjami i nigdy nie wiadomo, czy pod koniec utworu będziemy tańczyć, czy płakać — najpewniej płakać, tańcząc (♪ „human being”)

7. idles joy as an act of resistance

joy as an act of resistance to nie tylko piekielnie dobra punkowa płyta pełna znakomitych refrenów i niesamowitej energii potrafiącej jednoczyć ludzi, przekraczać granice, obalać mury, skrojona zarówno pod względem brzmienia, jak i poruszanej tematyki pod słuchacza z krwi i kości w 2018 roku z problemami 2018 roku i wrażliwością 2018 roku — nie żaden idealistyczny historiofilski bełt puszczony z tęsknoty za tym, że kiedyś to młodzi walczyli, umieli się postawić, a dziś marnują wieczory na play station, zamiast nadstawiać karku w imię ideałów swoich ojców; joy as an act of resistance to przede wszystkim piekielnie dobra punkowa płyta zespołu, któremu na mnie zależy, który nie jest obcy i daleki, który nie występuje z pozycji wielkiego artysty, który wie lepiej; to płyta, której słuchając, czuję się częścią idles, czuję, że to ja sam śpiewam o sobie i dla siebie, ale i o was i dla was, o nas i dla nas (♪ „television”)

6. sophie oil of every pearl’s un-insides

jako fanboj poprzedniej odsłony sophie z początku nie byłem przekonany, jak czytać tę nową, ale przełożyła tu swoje własne doświadczenia na transformację muzyczną tak ściśle, że choćby ze względu na bagaż emocjonalny, nie dało się tej płyty zignorować; i love every person’s insides nie tylko wyciąga odrealnioną z założenia konstrukcję bubblegum bassu z jego cyfrowej strefy komfortu do prawdziwego świata, który musi nie tylko stać z nim w sprzeczności, ale stawiać mu oczywisty opór; to przede wszystkim zapis osobistej metamorfozy, rytuału przejścia, przepoczwarzenia, w centrum którego znajdziemy wielowymiarową dekonstrukcję plastiku zobrazowaną zestawieniem klasycznego bubblegum bassu z glitchowym, industrialnym wonky; sophie stapia się ze swoimi elektronicznymi kolażami z nie mniejszą wirtuozerią niż w zeszłym roku uczynił to arca; to esencja nowego popu, odrębny fascynujący dźwiękowy świat, transdźwiękowa odyseja kosmiczna, ale i jedno z tych dzieł sztuki, które przez osobistą perspektywę i artystyczne meritum są w stanie zmieniać percepcję spraw ważnych w wymiarze społecznym (♪ „whole new world/pretend world”)

5. noname room 25

room 25 to piękne przedłużenie debiutanckiego mikstejpu noname — tamtych myśli i tamtej stylistyki; o ile jednak telefone stanowiło zamknięty i uporządkowany zapis okresu wyrastania z młodzieńczości, o tyle drugi album noname jest dojrzalszy i bardziej otwarty, i formalnie, i tematycznie; w centrum dalszym ciągu stoi sama noname i jej życie; punkt ciężkości płynnie przeniesiono jednak na room 25, tytułem jasno nawiązującym do kryzysu wieku młodego, z wyrastania z młodzieńczości na wchodzenie w dorosłość i poszukiwanie własnej tożsamości; najwyraźniejszą zmianą jest jednak okołohiphopowy produkcyjny anturaż — tam gdzie telefone rozpływało się w neo-soulu, room 25 zanurza się w jazzie; i czyni to równie wielowymiarowo; nie chodzi nawet o dobór odcieni jazzu, które stały się budulcem krążka, choć niewątpliwie też, ale o samą strukturę płyty zrealizowaną w zgodzie z regularnie przewijającym się w tekstach mottem artystki — „everything is everything”; ta muzyka żyje na wielu poziomach, wychodzi poza proste hiphopowe patenty, umyka linearnej narracji i pomimo tego, że bierze na warsztat sprawdzone, niekiedy wręcz klasyczne środki, zestawia je adekwatnie w świeżych konfiguracjach; nie ucieka od konwencji, ale nie popada w odtwórczość czy twórczy marazm; inspiruje się, by inspirować, czerpie z wielu konwencji, by naturalnie stworzyć własną (♪ „self”)

4. 공중도둑 무너지기

k-pop trochę dla mnie umarł — amerykański sukces bts to jedynie potwierdzenie tego, że mainstream przejmuje niezalowe trendy w rozwodnionej formie i z ogromnym opóźnieniem; odsiecz przyszła niespodziewanie ze strony enigmatycznej jednoosobowej grupy co płytę zmieniającej aliasy — szybko okazało się, że pod innym płaszczem już przed trzema laty skroiła (wówczas zupełnie przegapiony) metafolkowy krążek; crumbling, które zapewniło artyście dotarcie do szerszej międzynarodowej publiczności to kontynuacja tamtych motywów i stylów, psychodeliczny folk najwyższej próby na miarę najlepszego okresu twórczości grizzly bear, ze względu na azjatyckie korzenie szeroko porównywany do kultowych fishmansów, przez równie rozmyte połączenia gatunkowe wymykające się utartym klasyfikacjom; aktualne, ale czerpiące swoją siłę rażenia z ponadczasowych wzorców estetycznych, złożone, ale nienachalne, mimo bariery językowej szczere i emocjonalne; wreszcie, wielokrotnie lepsze niż jakakolwiek k-popowa płyta, jakiej miałem okazję słuchać (♪ „gameun deut”)

3. kacey musgraves golden hour

czasem, jeśli nie spisze się myśli na gorąco, człowiek na tyle oswaja się z płytą, że staje się częścią jego codzienności, trudną do uchwycenia jako coś autonomicznego; wtedy pozostaje mu pisać o sobie i w ten sposób może mieć poczucie, że w jakiś pośredni sposób pisze też o muzyce, która się z nim zespoliła; był moment, że miałem w garści istotę golden hour, potrafiłem przekonująco rozprawiać o tym, jak przecedzenie countrypopowej tkanki i błyskotliwego, ale nienachalnego songwritingu musgraves (wywodzącego się z nashville, ale od samego początku jej kariery wykraczającego poza jego mury) przez 90sową softrockowo-dreampopową produkcję sprawiło, że oddałem się tej muzyce bez reszty; wyłuskiwałem ze spójnej międzygatunkowej tkanki kolejne składowe i nierzadko szeroko otwierałem oczy ze zdumienia; ale nie było rady — prędzej czy później musiałem zatopić się w tej ciepłej, bezpretensjonalnej, ale zrobionej z wyobraźnią płycie; często mówi się, że to negatywne doświadczenia są tymi bardziej pobudzającymi kreatywnie; tym bardziej cieszę się, że musgraves potrafiła tak adekwatnie przekuć na swoją muzykę te pozytywne (♪ „golden hour”)

2. rosalía el mal querer

rosalía wspólnie z el guincho śmiało przekracza granice flamenco, popu i r&b; świadomie sięga po auto tune, wykorzystuje odgłosy otoczenia i fragmenty utworu justina timberlake’a; wszystko to wplata we własną ikonografię na granicy bluźnierstwa, w której religijne symbole przypisuje bardzo ludzkim doświadczeniom, na czele z tytułową złą miłością — miłością, która prowadzi do zguby; prezentuje nieznany od dziesięcioleci u anglosasów wokalny kunszt diwy flamenco i bez wahania wpisuje go w szeroko pojęty tropikalny pop; i w tej sferze poniekąd miesza sacrum i profanum, ale przede wszystkim jednak zgodnie z duchem oryginalnego flamenco tworzy muzykę, która dociera do ludzi, momentami sięgając też absolutu; el mal querer to formalnie najbardziej innowacyjna, przemyślana i najlepiej skrojona płyta minionego roku (♪ „bagdad”)

1. kadhja bonet childqueen

powab minnie riperton, artyzm kate bush i gatunkowa żonglerka godna esperanzy spalding — oto kadhja bonet w krzywdzącym jej indywidualizm, wirtuozerię i talent uproszczeniu; jej wydana w połowie tego roku druga studyjna płyta childqueen jest bowiem podróżą do zupełnie innego wymiaru muzyki soul — inspirowanej na różnych poziomach mistyczną kosmogonią i psychodelicznym popem późnych lat 60; songwritersko bywa odrobinę ekscentryczna, ale jest jej znacznie bliżej do artpopowych kanonów przebojowości niż większości wydawnictw z nurtu alternatywnego r&b, którym tę łatkę doczepiono; to uniwersalna płyta osadzona poza czasem, w dużej mierze sama kreująca swój kontekst i dająca się różnorako czytać — z jednej strony wciągająca słuchacza głęboko w swoje meandry, z drugiej — współistniejąca z nim, jego tęsknotami, potrzebami i refleksjami i dająca mu się do pewnego stopnia modelować; childqueen kadhji bonet to wielowarstwowy, harmonijnie zaaranżowany, autonomiczny artystyczny byt (♪ „mother maybe”)